تعریف متاورس و مقدمه ای بر آن
واژه متاورس (Metaverse) از پیشوند ترکی (Meta) به معنی فراتر و واژه (Universe) به معنی جهان ساخته شده است و منظور از آن به طور عام یک جهان مجازی مستقل متشکل از شخصیتهای حقوقی و حقیقی است که با جهان واقعی همپوشانی دارد.این واژه نخستین بار توسط نیل استفانسون Neal Stephenson در رمان علمی تخیلی Snow Crash به کار برده شد. متاورس در این داستان به عنوان یک جهان تخیلی توصیف شده است که افراد در آن به طورکامل از محدودیتهای مادی و اجتماعی رها هستند و امکانات نامحدودی برای خلاقیت در اختیار افراد قرارگرفته است .واژه آواتار نیز با این رمان علمی تخیلی معروف شد که به معنی شخصیتی مجازی است که کاربر در متاورس از خود به نمایش میگذارد.
ازآنجاییکه مفهوم متاورس در حال رشد است، چندین تعریف برای توصیف آن وجود دارد، به عبارت ساده، متاورس را میتوان یک فضای مشترک مجازی متشکل از واقعیت فیزیکی، واقعیت افزوده، واقعیت مجازی و رمزارزها تعریف کرد وکاربران را قادر میسازد تا به صورت مجازی با هم در تعامل باشند. درنتیجه برنامه، خدمات، یا بستری که به شما اجازه می دهند تا با انسانهای دیگر یا شخصیتهای دیجیتالی در یک دنیای مجازی تعامل داشته باشید، مجموعاً متاورس را تشکیل می دهند.
امروزه بسیاری از فعالیتهای روزمره انسانها از طریق اینترنت انجام می پذیرد. بنابراین اینترنت میتواند مثال ملموسی برای فهمیدن عملکرد متاورس باشد. اینترنت شامل یک مجموعه عظیم از جهان های دیجیتالی است که مستقل از افراد وجود دارند و حرکت آن هیچگاه متوقف نمیشود؛ افراد برای اتصال به اینترنت نیاز به یک دستگاه دارند. امروزه اینترنت و جهان دیجیتالی عرضه شده باعث شکل گیری انسان متفاوتی شده است. انسانی که می تواند بدون بیرون آمدن از اتاق خود، با افرادی در قاره های مختلف تعامل داشته باشد، دوره های آموزشی مختلفی را بگذراند، روابط عاطفی برقرار کند، درآمد کسب کند و یا خود را سرگرم کند.
ازاینرو اکنون نیز زندگی ما به جهان دیجیتال گره خورده است. جهان دیجیتالی که از طریق فضای وب به ما عرضه می شود را میتوان متاورس دوبعدی خواند. اما معمولاً وقتی از متاورس صحبت میکنیم، منظورمان نسخه بعدی اینترنت، جایگزین آن و یا متاورس سه بعدی است. گسترش نفوذ اینترنت و ظهور فناوریهای واقعیت مجازی(VR) و واقعیت افزوده(AR) درکنار نیاز به ارتباط ساده تر و فراگیرتر میان انسانها و شرکتهای تجاری ازجمله اصلی ترین دلایل رشد متاورس خواهد بود.
تعداد هدست های VR از سال 2016 تا 2021 به میلیون واحد
سه آمار کلیدی درباره واقعیت مجازی: موانع اصلی آن، صنایعی که مورد استفاده قرار می گیرد و مزایای آن در محیط کار همانطور که دوران اینترنت به دو دوره پیش از فضای وب و پس از آن تقسیم می شود، تاریخ واقعیت مجازی (VR) را نیز میتوان به دو دوره قبل از متاورس و بعد ازآن تقسیم کرد. باید گفت که اکنون ما در دوره قبل از متاورس قرارگرفته ایم. مفهوم متاورس به معنای این است که بتوان تجربه های جامع و کامل از واقعیت مجازی را ارائه کرد؛ تجربه های که علاوه بر منحصربه فرد بودن، بتواند فراگیر باشد. به طورکلی در حال حاضر سه راه برای دستیابی به متاورس وجود دارد:
- شبکه های اجتماعی تکامل یافته و ایجاد فضای اجتماعی(Social Space) با بهره گیری از واقعیت Facebook horizon مانند :(AR) و واقعیت افزوده (VR) مجازی
- بازیهای ویدیویی که فراتر از یک بازی هستند مانند Fortnite
- مرورگرهای وب تکامل یافته و فراهم شدن تجربه مرورگری VR: مانند Mozila Hubs و WebVR
لازم به ذکر است که در حال حاضر رقابت اصلی بر سر به دست آوردن فناوری بهینه واقعیت مجازی(VR) و واقعیت افزوده(AR) است.
اهمیت متاورس باعث رقابت غولهای فناوری
متیو بال(Matthew Ball) سرمایه گذار و مدیر راهبردی سابقAmazon Studios متاورس را «جدیدترین هدف بزرگ غولهای فناوری دنیا» میخواند و ابرشرکتهای فناوری در حال عرضه محصولات خود در این زمینه هستند.به طور مثال شرکت متا( فیسبوک سابق) با همکاری شرکتOculus در حال آماده سازی جهان واقعیت مجازی کاربر محور خود با نام Facebook horizon میباشد، فضایی که افراد میتوانند در آنجا جمع شوند و به فعالیت هایی که مایلند بپردازند. شرکت گوگل نیز در حال آماده سازی زیرساختهای خود برای متاورس است. گوگل به خصوص در سالهای اخیر یکی از پیشگامان حوزه واقعیت افزوده(AR) و واقعیت مجازی(VR) بوده است. ازجمله اقدامات زیرساختی گوگل در این راستا میتوان به سرویس Google Lens که امکان جستجوی تصویری از طریق دوربین را فراهم کرده است و سرویس Google earth VR که به طور مثال امکان پرواز بر فراز مناطق مختلف جهان را فراهم کرده است، اشاره کرد. گوگل در زمینه ساخت هدست های واقعیت مجازی نیز فعالیت دارد (Google Daydream View)
شرکتهای مایکروسافت، اپل، آمازون، سامسونگ، هوآوی، گروه سرمایه گذاری علی بابا، اینتل و سونی نیز در سالهای اخیر سرمایه گذاری های وسیعی در حیطه واقعیت مجازی (VR) و واقعیت افزوده (AR)انجام دادند.
بزرگی بازار متاورس
ساختار جهان دیجیتالی متاورس
شاکله اساسی متاورس از بخشهای مختلف زیر تشکیل می شود:
- اینترنت، شبکه ای غیرمتمرکز از کامپیوترها که متعلق به هیچ نهاد یا دولتی نیست و برای استفاده از آن نیاز به دریافت مجوز از هیچ سازمان متمرکزی نیست.
- استاندارهای منبع باز بر ای رسانه ها شامل متن، تصویر، صدا، ویدئو، آیتم های سه بعدی، هندسه سه بعدی، بردارها و روشهایی برای ایجاد و ترکیب هر یک از این موارد است. مانند فناوریUSD است ودیو پیکسار(Universal Scene Description) و فناوریMDL مربوط بهNVIDIA ، گام های بزرگی در جهت تعامل با برنامه های سه بعدی هستند.
- زبان های برنامه نویسی منبع باز برای هر یک از موارد بالا، استانداردهایی شاملHTML ،WebXR ،Web Assembly ،JavaScript ، زبانWebGPU Shader و … است.
- سخت افزارهای واقعیت مجازی(XR) مانند عینک هوشمند، تکنولوژی هپتیک و تردمیل همه کاره.
- فناوری دفتر کل توزیع شده (Distributed Ledger Technology) و قراردادهای هوشمند ((Smart Contracts برای انجام تراکنش های شفاف و بدون نیاز به مجوز مانند بیت کوین، اتریوم و غیره.
کاربردهای متاورس
متاورس با ادغام دنیای فیزیکی و مجازی قادر به ایجاد تحول اساسی در حوزه های فراوانی مانند سرگرمی، تولید، تجارت، مراقبت های بهداشتی و درمانی، ورزش، تحصیل و آموزش بگنجاند. متاورس میتواند به عنوان میزبان پلتفرم های اداری نیز مورد استفاده قرار گیرد که در آن افراد میتوانند از هر موقعیت مکانی به صورت مجازی در فضایی سه بعدی و مشابه با یک اداره بدون حضور فیزیکی حاضر و فعالیت کنند. در حال حاضر سرویس Horizon شرکت متا “فیسبوک سابق” و سرویس Mesh مایکروسافت بهترین مثال از استفاده اداری از متاورس هستند.
- Iran-China Metaverse
- متاورس ایران و چین
هدف مرکز توسعه تجارت ایران در چین از تکنولوژی متاورس
ایجاد و راه اندازی یک پلتفرم سه بعدی و باکیفیت بالا برای شخصیتهای حقیقی و حقوقی فعال در حوزه تجارت دو کشور ایران و چین، به منظور ایجاد پلی بین دنیای تجارت واقعی و مجازی و فراهم آوردن زیرساخت های سریع و ارزان،برگزاری جلسات ،همایشها، نمایشگاهها، رویدادها و کارگاه های آموزشی و همچنین انجام فعالیتهای تجاری اعم از مبادلات مالی، واردات و صادرات و غیره.
امکانات فراهم شده در حوزه متاورس
- امکان ملاقات با تولیدکنندگان ، خریداران و مشتریان بدون نیاز به سفر و جابجایی فیزیکی
- امکان برگزاری نمایشگاه ها ، کارگاههای آموزشی و معرفی و مشاهده دقیق کالاها و خدمات، بازدید از خط تولید و. ..
- امکان انجام مبادلات مالی از طریق رمزارزها به صورت ایمن و بدون تاثیر پذیری از تحریم های بین المللی
- امکان رتبه بندی دقیق شرکتها و موسسات و نمایش رتبه و حدود اعتباری آنها
- امکان مبادله توکن ایجادشده اختصاصی با سایر توکن های معتبر
مزایای استفاده از متاورس در ایران
- عدم تاثیر گذاری محدودیت های ناشی از عوامل محیطی مانند پاندمی کرونا و یا بلایای طبیعی
- عدم تاثیرپذیری از تحریم های بین المللی
- کاهش چشمگیر هزینه ها مانند تامین مکان فعالیت، سفر و اقامت، برگزاری نمایشگاه ها و کارگاه های آموزشی
- اطمینان از اعتبار شخصیت های حقیقی و حقوقی اعتبارسنجی شده
- ایجاد اشتغال برای اشخاص حقیقی متخصص در حوزه های مشاوره و فنی و غیره
- صرفه جویی در زمان و رفع مشکلاتی مانند جت لگ به علت مسافت زیاد بین دو کشور ایران و چین
- ارزآوری بیشتر و ساده تر به داخل کشور
- کمک به محیط زیست از طریق کاهش تولید گازهای گلخانه ای
- افزایش دارایی ها و ارزش توکن اختصاصی بر اساس نظریه ضریب فزاینده پایه پولی
فناوریهای انتخابی برای استفاده از تکنولوژی متاورس در ایران
- استفاده از Unreal engine برای ساخت گرافیک سه بعدی با کیفیت بالا از افراد، کالاها و محیطها
- استفاده از فناوری بلاک چین و استاندارد ERC20 و بستر شبکه اتریوم جهت ایجاد رمزارز اختصاصی و انجام مبادلات مالی
- استفاده از تکنولوژی سازگار با مرورگرهای وب و یا تجهیزات واقعیت مجازی جهت دسترسی ارزان و عمومی
چه ارگان هایی جهت همگام بودن با تکنولوژی روز دنیا (متاورس) و رفع نیازها و سرعت بخشیدن به روند تجارتشان از متاورس استفاده میکنند؟
- بانکها و موسسات مالی و اعتباری ایران و چین
- بنگاههای اقتصادی
- کارخانه ها و کارگاههای تولیدی
- شرکتهای خدمات مهندسی و عمومی
- نخبگان و متخصصان فاقد شخصیت حقوقی